Vleermuizen zijn nachtactieve, vliegende zoogdieren en voeden zich met insecten. Om insecten te kunnen vangen en zich te oriënteren in het donker gebruiken vleermuizen echolocatie. Hierbij worden ultrasone geluiden uitgestoten en geluisterd naar de echo van deze geluiden om afstand tot bepaalde voorwerpen te bepalen. Deze geluiden zijn soortspecifiek en kunnen met een zogenaamde Bat-detector beluisterd worden. Dit apparaat vangt de ultrasone geluiden van vleermuizen op en maakt deze hoorbaar voor het menselijke gehoor. Aan de hand van de klank, het ritme en de frequentie kan worden bepaald welke soort men hoort.
In Nederland kennen we 22 soort vleermuizen. Deze zijn allen opgenomen in de Habitatrichtlijn bijlage IV en genieten hiermee zware bescherming op Europees niveau. De meest algemene soorten waar u tijdens werkzaamheden in Nederland mee te maken kunt krijgen zijn: gewone dwergvleermuis, gewone grootoorvleermuis, laatvlieger, meervleermuis, rosse vleermuis, ruige dwergvleermuis en watervleermuis.
Vleermuizen gebruiken diverse objecten als verblijfplaats, grofweg valt dit op te delen in boombewonende soorten en gebouwbewonende soorten. Boombewonende vleermuizen zijn onder andere te vinden in boomholtes, scheuren in bomen en onder afstaand schors. Gebouwbewonende vleermuizen zijn onder andere te vinden in zolders, kelders, spouwmuren, onder de dakpannen of in kleine holtes achter bijvoorbeeld de regenpijp, loodslabben, daklijsten en luiken.
Vanwege het gebruik van echolocatie hebben sommige vleermuissoorten landschapselementen nodig om zich op te oriënteren. Zo worden bijvoorbeeld lijnvormige landschapselementen als bomenrijen en watergangen gebruikt als vliegroute of foerageergebied. Met name bomenrijen kunnen bij bijvoorbeeld harde wind, door het creëren van luwte, een belangrijke rol spelen bij het beschikbaar houden van voedsel.
Alle vleermuissoorten zijn in Nederland beschermd onder de Wet natuurbescherming middels bijlage IV van de Habitatrichtlijn. Om de kwaliteit van onderzoek en de bescherming van vleermuizen te waarborgen, zijn alle onderzoeksvoorwaarden vastgelegd in het Vleermuisprotocol. Hierin staat vastgelegd voor welke soorten en functies, welke arbeidsinspanning geleverd dient te worden en onder welke omstandigheden om zodoende de kwaliteit van het onderzoek te kunnen garanderen.
Gangbaar bat-detector onderzoek wordt uitgevoerd door een vleermuisexpert en gebeurt standaard met een bat-detector van het type Petterson D240x of een vergelijkbare detector. Deze bat-detector heeft de functies om geluiden op te nemen en vertraagd af te spelen, deze geluiden kunnen eveneens op de computer worden geanalyseerd. Adviesbureau E.C.O. Logisch beschikt eveneens over andere types bat-detectors welke als luisterkast kunnen worden ingezet. Een luisterkast maakt automatisch opnamen vanaf een stationaire plek van alle activiteit die zich binnen het bereik van de microfoon bevindt. Een handige toepassing van een dergelijke bat-detector is bijvoorbeeld op vliegroutes. De types die hiervoor worden gebruikt zijn o.a. de Anabat Express, EM3 en Batbox Griffin.
Adviesbureau E.C.O. Logisch beschikt over alle materialen en ontheffingen die nodig zijn om vleermuizen met mistnetten te vangen om zodoende op soort te determineren (i.g.v. baardvleermuis / Brandts vleermuis), te zenderen en nader onderzoek te doen naar populatiedemografie.
Bij deze methode worden vleermuizen van een kleine zender voorzien om het mogelijk te maken ze te volgen. Hierbij kunnen bijvoorbeeld vliegroutes, foerageergebieden en verblijfplaatsen mee in kaart worden gebracht.
Wij beschikken over diverse boomcamera's, endoscopen en andere camerasystemen om holtes te kunnen bekijken op de aanwezigheid (sporen) van vleermuizen, onderzoek naar geschiktheid van deze holtes als verblijfplaats en monitoring van mitigerende maatregelen.
Enkele vleermuisexperts van Adviesbureau E.C.O. Logisch doen wetenschappelijk onderzoek naar verspreiding van vleermuissoorten, hun echolocatie-geluiden en ecologie in het tropisch regenwoud van Gabon. Enkele publicaties van dit onderzoek zijn hier te bekijken.
Onze expert
Stefan van Lieshout
E-mail: stefan@eco-logisch.com
Tel.: 0172-576072